کشف ابرنواخترها به‌عنوان منبع پرتو گاما توسط کاوشگر ایکس‌ام‌ام نیوتون

۴ آوریل ۲۰۰۲، تلسکوپ فضایی ایکس‌ام‌ام نیوتون ثابت کرد که ابرنواخترها می‌توانند انفجارهای مرموز پرتو گاما ایجاد کنند.

انفجارهای پرتو گاما قوی‌ترین انفجارهایی هستند که تابه‌حال در کیهان شناسایی شده‌اند. آنها همچنین یکی از بزرگ‌ترین اسرار نجوم مدرن هستند، زیرا تاکنون هیچ نتیجه قطعی برای اثبات علت آنها وجود نداشته است.

تا سال ۲۰۰۲، دو مظنون اصلی برای آنچه باعث انفجار پرتو گاما می‌شود وجود داشت:

• برخورد ستارگان نوترونی (ستارگان مرده و فوق چگال)
• مرگ ستارگان بسیار پرجرم در انفجارهای ابرنواختری

نتایج حاصل از تلسکوپ فضایی پرتو ایکس ایکس‌ام‌ام نیوتون، فرضیه اول را رد کرد و فرضیه دوم را حداقل برای انفجار پرتو گاما که در ۱۱ دسامبر ۲۰۰۱ رخ داد، تأیید کرد.

موضوع اولین مشاهدات این تلسکوپ در سال ۲۰۰۰، سحابی رتیل، بخشی از کهکشان همسایه ابر ماژلانی بزرگ بود.

اما تجزیه‌وتحلیل درخشش پس از انفجار پرتو گاما در نور پرتو ایکس سال ۲۰۰۲ بسیار جذاب‌تر بود. زیرا دانشمندان اولین شواهدی را از وجود عناصر شیمیایی که بقایای غیرقابل انکار یک انفجار ابرنواختری هستند که تنها چند روز قبل رخ داده بود، به دست آوردند.

انفجارهای پرتو گاما برای اولین‌بار در سال ۱۹۶۷ به‌طور تصادفی کشف شد. ماهواره‌هایی که برای جستجوی نقض معاهده منع آزمایش هسته‌ای طراحی شده‌ بودند، تشعشعات پرتو گامای قوی را از منابعی نه در مجاورت زمین، بلکه از فضای خارج از جو شناسایی کردند.